1 ARALIK DÜNYA AIDS GÜNÜ
Dünya Sağlık Örgütü tarafından HIV/AIDS farkındalığını artırmak amacıyla 1988 yılında 1 Aralık “Dünya AIDS Günü” olarak ilan edilmiştir. Ülkemizde de bu gün, toplumun bilinçlendirilmesi, duyarlılığın artırılması ve konuyla ilgili çeşitli etkinlikler için önemli bir fırsat olarak değerlendirilmektedir.
HIV ve AIDS Nedir?
HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), doğrudan bağışıklık sistemine zarar verir. Bu virüsü taşıyan kişiler “HIV pozitif” olarak adlandırılır. HIV tedavi edilmediğinde bağışıklık sistemini zayıflatır ve bu durum AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) olarak ifade edilen hastalık tablosuna yol açabilir.
Bulaşma Yolları; HIV enfeksiyonu 1980’li yıllardan bu yana tüm dünyada yayılmaya devam etmektedir. Virüs,
Korunmasız cinsel temas,
Ortak enjektör kullanımı,
Enfekte kan ve kan ürünlerinin verilmesi,
Anneden bebeğe gebelik sürecinde, doğumda veya emzirme döneminde bulaşabilir.
Bu nedenle HIV enfeksiyonu tüm yaş gruplarında görülebilmektedir.
HIV/AIDS’in Toplumsal Etkileri
HIV/AIDS yalnızca tıbbi bir sorun değildir; ayrımcılık, insan hakları, istihdam, ekonomi gibi pek çok alanda etkileri olan önemli bir halk sağlığı problemidir. Bu nedenle bütüncül ve çok sektörlü bir yaklaşım gerektirir.
Türkiye’de Durum
Ülkemizde HIV/AIDS vakalarının bildirimi zorunludur. 1994 yılından bu yana bildirimler hastaların kimliği korunarak kodlama sistemiyle yapılmaktadır. Tedavide sağlanan gelişmeler sayesinde HIV ile yaşayan kişilerin yaşam süreleri uzamış, bulaştırıcılık önlenebilir hâle gelmiştir. Ayrıca uygun tedavi ile anneden bebeğe geçiş de engellenebilmektedir.
Küresel Durum
UNAIDS verilerine göre: Salgının başlangıcından bu yana 79,3 milyon kişi HIV ile enfekte olmuş, 36,3 milyon kişi AIDS ilişkili nedenlerle hayatını kaybetmiştir. 2020 yılında dünyada 37,7 milyon HIV ile yaşayan kişi olduğu; bunların 1,7 milyonunun 0–14 yaş grubu olduğu belirtilmiştir.Vakaların büyük çoğunluğu 25–34 yaş aralığındadır. Bulaş yolu bildirilen vakalarda en sık görülen yol cinsel temastır.
Korunma Yöntemleri
HIV enfeksiyonu önlenebilir bir hastalıktır. En etkili yöntemler:
Tek eşlilik,
Risk durumlarında doğru kondom kullanımı,
Şüpheli temas sonrası zaman kaybetmeden test yaptırmak.
Bulaşmayan Durumlar
HIV;
Tokalaşma, dokunma,
Ortak çatal-kaşık kullanımı,
Okul/iş ortamı paylaşımı,
Tuvalet, havuz, duş gibi alanları ortak kullanmak,
Böcek ısırıkları ile bulaşmaz.
Ülkemiz’de HIV/AIDS ile Mücadele
1986’dan beri tüm kan ve kan ürünleri HIV açısından test edilmektedir. Organ ve doku nakillerinde de gerekli taramalar yapılmaktadır. Genel Sağlık Sigortası (GSS) sayesinde HIV tanısı alan herkes tedavi ve bakım hizmetlerine ücretsiz olarak ulaşabilmektedir. Erken dönemde tedaviye başlayan kişiler sağlıklı bir yaşam sürdürebilmektedir. Ayrıca Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezlerinde ücretsiz ve gizlilik esaslı test hizmeti ile danışmanlık sunulmaktadır.
“Tüm Şartlarda AIDS ile Mücadeleye Devam”
Doç. Dr. Tarık ACAR
Uşak İl Sağlık Müdürü
01 Aralık 2025